We bouwen een stoomrijtuig (2005)

Ted Polet

Jaren geleden, op mijn eerste modelbaan, had ik een stoomrijtuig naar Brits voorbeeld, bestaande uit een kleine locomotief (witmetaal, fabrikaat Peco) met een rijtuigbak er aan vastgemaakt. De verbinding tussen de twee was scharnierend net als bij een opleggercombinatie. Nadat het locomotiefgedeelte was vervangen door een raar geval met een verticale ketel bouwde ik met het overgebleven locomotiefje een kraanlocomotief van het type dat je wel eens op industrieterreinen zag voor de opkomst van de mobiele motorkraan.

Na verloop van tijd raakte de kraanlocomotief de kraanarm weer kwijt en werd de locomotief ingezet voor de stoomtram op de zijlijn. Uiteindelijk zette ik bij wijze van experiment een Mashima motor in het onderstel en kwam de loc terecht als rangeermachine bij de distilleerderij. Toch bleef ik nog steeds terugdenken aan dat eerste stoomrijtuig en op zoek naar een rijtuigbak kocht ik bij de tweedehands stand van de 009 Society in Valkenburg in 2003 een geëtst messing bouwpakket voor een smalspoorrijtuig. Deze leek wel bruikbaar voor het doel, en na een studie van stoomrijtuigen in het groot in een uitgeknipt tijdschriftartikel ging ik aan de slag.

Ik kortte de rijtuigbak in en verwijderde de achterkant van de locomotief. Daarna maakte ik op de achterkant van het chassisblok van de loc een draaipunt om de rijtuigbak op te kunnen leggen. De cabine van de loc moest met plastic worden opgebouwd rond het bestaande lage windscherm op de vuurkist. Het dak van de cabine draait onder het overhangende dak van het rijtuigdeel, zodat het personeel uit de regen blijft. Bovendien wordt zo de motor een beetje aan het oog onttrokken. Het model is wel een stuk smaller dan de rest van mijn reizigersmaterieel, maar dat is niet zo'n probleem omdat het rijtuig toch altijd alleen loopt. Het Minitrix onderstel is ontdaan van de middelste wielen, maar de tandwieloverbrenging naar de voorwielen is in stand gehouden zodat de prestaties heel redelijk zijn. Bovendien heeft de Mashima motor prima rijeigenschappen. Het model loopt door een boogstraal van 195mm, wat nodig is omdat het rijtuig op de zijlijn gebruikt wordt, waar zo'n scherpe boog in ligt.

Het model is natuurlijk nog lang niet klaar. Het heeft geen ruiten, geen passagiers, geen verlichting en er ontbreken nog vele details, zoals een watertank onder de rijtuigbak. De huidige watertanks naast de ketel moeten worden omgebouwd tot kolenbunkers. Ook het schilderwerk is nog niet af. Als er verlichting in zit is dit model ideaal voor de late dienst, als het donker is op de modelbaan.

Meer foto's