P.D.Hancock bouwde de eerste smalspoormodelbaan op 9mm spoor en maakte daarbij gebruik van de ideeën van John Ahern. Zijn modelbaan, de Craig & Mertonford Railway, is een begrip bij de Britse smalspoorbouwers en is eigenlijk de voorloper van wat we nu 009 noemen. Hij was daarom ook erelid van de 009 Society.
Vele smalspoormodelbouwers van de daaropvolgende generatie zijn door de Craig & Mertonford geïnspireerd en vooral door de boeiende artikelenserie die erover verscheen in de jaren '50 en '60. Het is bijna onvoorstelbaar dat dit al 50 jaar geleden plaatsvond. De auteur heeft later zijn artikelen gebundeld in het boek 'Narrow Gauge Adventure' (Peco Publications, 1975), en omstreeks 1980 verschenen de laatste artikelen en (kleuren)foto's van de CMR, voordat deze werd afgebroken.
Rond 1968 zag ik in Noord-Wales mijn eerste echte smalspoorweg, en tegelijkertijd kreeg ik een stapel Railway Modellers uit de jaren '50 en '60 in handen, die waren weggedaan door de redactie van Miniatuurbanen. Het feit dat daarin enkele van de artikelen van P.D.Hancock stonden heeft geleid tot het ontstaan van mijn eerste modelbaan 'Craigcorrie'.
Ik kon niet weten dat die zou uitgroeien tot de huidige Craigcorrie & Dunalistair Railway en dat daarover 30 jaar later enkele van de oorspronkelijke locomotieven van de Craig & Mertonford zouden rijden. Toen P.D.Hancock rond 1990 in de Railway Modeller schreef over zijn tuinspoorweg, trok ik de stoute schoenen aan en schreef hem om hem te vragen wat er gebeurd was met zijn oude modelbaan. Zo begon een onregelmatige correspondentie, en een paar jaar later kwam er een pakje uit Edinburgh met daarin een locomotief, een open wagen en een paar draaistellen van de CMR. De loc mocht ik een tijdje lenen, maar de wagen en de draaistellen mocht ik houden. Zo kwam het dat de eerste CMR loc over mijn modelbaan reed en dat er een CMR-goederenwagen in mijn materieelbestand zit.
Video van Colin in 1993
Ongeveer 10 jaar later doken drie veel oudere CMR locomotieven op, echte veteranen van een halve eeuw oud. Ian Turner kreeg op een dag de oude zadeltankloc 'Angus' op zijn werkbank voor reparatie. Deze loc is losjes gebaseerd op de Ffestiniog Railway loc 'Prince'. Hij nam de loc een paar keer mee naar shows waar ik met Rae Bridge (toen nog in aanbouw) stond, en we maakten er foto's van tezamen met de oude goederenwagen.
Tot slot kwam ik in contact met Rod Allcock en Warren Dawson, die de show in Valkenburg van 2006 bezochten. Ik wist al dat Rod een andere oude CMR loc had opgeknapt ('Moira', zie ook de pagina Weemoira in het archief), die hij jaren geleden 'voor 99 jaar' te leen had gekregen van P.D.Hancock zelf. Een verrassing was echter dat hij ook de oude loc met verticale ketel 'Duncan' had opgespoord en gerepareerd. Rod liet beide locomotieven bij mij achter om een tijdje op de C&DR te gebruiken.
Dat bleek echter gemakkelijker gezegd dan gedaan, omdat deze oude modellen veel te groot bleken te zijn zelfs voor mijn eigen grote laadprofiel. Uiteindelijk lukte het om 'Moira' van de zijlijn via Rae Bridge naar de haven te laten rijden, zolang de loc maar met de schoorsteen richting Dunalistair wees. Keerde ik de loc om, dan liep hij vast. Hij kon niet onder de brug door bij Rae Bridge en ook niet door de tunnels, maar op de zijlijn ging alles goed.
Video van 'Moira' in 2008 (deel 1)
Video van 'Moira' in 2008 (deel 2)
Video van 'Duncan' in 2008
Rod had een prima stuk werk gedaan tijdens het opknappen, er zaten nieuwe motoren en tandwielen in en 'Moira' had zelfs koppelstangen, die ze nooit had bezeten. I besloot om ze op video te zetten en maakte een DVD, waarvan kopieën zijn verstuurd naar P.D.Hancock zelf, naar het bestuur van de 009 Society en naar de Railway Modeller, die mij toestemming gaf voor het gebruik van gescande foto's uit het boek van P.D.Hancock.
In 2012 bezocht Rod de tentoonstelling in Valkenburg met zijn modelbaan 'Corris'. Hij had een andere locomotief van P.D.Hancock bij zich, de dieselloc 'Joan', die we tijdens een bezoek aan mijn C&DR lieten rijden met een stel 'kiepwagens' van Woolworth die in de jaren '50 op de Craig & Mertonford Railway reden.
Video van 'Joan' in 2012
Het was heel bijzonder om zulke museumstukken te leen te hebben, en na overleg met Rod en Warren besloot ik om deze reportage op onze website te zetten, als een eerbetoon aan P.D.Hancock, die de echte pionier is van wat we tegenwoordig 009 noemen.
Meer foto's
